توزیع مراکز مسکونی در برابر مزارع و اماکن عمومی‌ده:
روستا در قسمت منتهی اله شمالی مزارع قرار گرفته به گونه ای که نهر
آب مزروعی در قسمت جنوبی روستا و متّصل به خیابان اصلی که در منتهی الیه
قسمت جنوبی روستا کشیده شده است قرار گرفته و شکل روستا از لحاظ تقسیم بندی
اشکال سکونت بصورت خطی است و ما بین دو جاده آسفالته یاسوج به سی سخت و
جاده اصلی روستا قرار گرفته و اگر چه نظم دقیقی بر نقشه ده حاکم نیست امّا
در وسط هر دو ردیف منازل مسکونی کوچه ای وجود دارد که خیابان روستا را به
جاده آسفالته متّصل میکند. اگر از طرف شرق به روستا وارد شویم حدود ۳۰۰ متر
مانده به اولّین منزل مسکونی جاده ای بطرف جنوب از خیابان اصلی جدا می‌شود
و در حدود ۷۰۰ متر به طرف جنوب به قبرستان و گلزار شهدای روستا متصّل
می‌شود و در حدود ۳۰ متری جنوب شرقی گلزار شهداء غسلخانه احداث گردیده است.
بوسیله آب لوله کشی، آب آن تأمین می‌شود و دارای امکاناتی از قبیل آبگرمکن
و دشتشویی می‌باشد و دارای دو اتاق، دو عدد سکو، آبگرمکن و توالت می‌باشد و
مجموعاً در ۱۲۰ متر زیربنا احداث شده است . بعد از گذشتن از چهارمین حیاط
به ساختمان مدرسه راهنمایی می‌رسیم که دارای یک حیاط بزرگ باساخت می‌باشد
که در وسط آن زمین آسفالته ورزش قرار گرفته و دارای هشت کلاس درس – دفتر
آموزشگاه – آزمایشگاه و دو عدد توالت می‌باشد.
میانگین سنی جمعیت در روستای دهبرآفتاب ۲۳/۵ درصد است و میانه سنی بین ۱۷ و ۱۸ قرار دارد. بیشترین تعداد جمعیت مردان در سنین ۱۱ و ۱۲ سالگی با ۲۱ نفر و در بین زنان در سن ۱۲ سالگی با ۲۴ نفر جمعیت می‌باشد. بین سن ۵ ساله تا ۲۵ ساله بیشترین تعداد جمعیت قرار دارد و رشد جمعیت از سن پنج ساله به پائین سیری نزولی دارد که نشانه موفقیت آمیز بودن سیاست تنظیم خانواده می‌باشد و از بالا رفتن میزان آگاهی مردم حکایت میکند. آنچه از مشاهده این هرم سنی حاصل می‌شود این است که تفاوت چشمگیری میان سنین ۴-۰ ساله و بقیّه سنین وجود دارد همچنانکه در هر گروه سنی، در هر ردیف جنسی تعداد نسبتاً برابری وجود دارد ولی از چهار سال پیش میزان زاد و ولد به شدت کاهش پیدا کرده است و این میزان در بین گروه ۵-۹ ساله و بالاتر زیادتر بوده و در بیشترین موردی که به چشم می‌خورد گروه سنی ۱۰- ۱۴ ساله و ۱۵-۱۹ ساله است که به دوران بعد از انقلاب اسلامی‌مربوط می‌شود که حاصل رشد بهداشت و تشویق مردم از جانب دولت به زاد و ولد بیشتر جهت تأمین نیروی مورد نیاز برای ادامه جنگ و دست کشیدن از سیاستهای کنترل جمعیت زمان قبل از انقلاب می‌باشد و کاهش جمعیت در بین سنین ۴-۰ ساله می‌تواند به دلیل از سرگیری سیاستهای کنترلی جمعیتی است که دولت جمهوری اسلامی‌شروع کرده و نمود آنرا در این روستا ملاحظه می‌کنیم و به گفته مدیر مرکز بهداشت روستا تقریبا تمامی‌کسانی که( مردان) بیشتر از چهار، پنج فرزند داشته اند وازکتومی‌شده اند و در یک روز تنها ۱۵ نفر وازکتومی‌شدند و بقیه نیز چه زن و چه مرد با استفاده از روشهای جلوگیری از تولد فرزند از رشد جمعیت جلوگیری کرده اند
تاریخچه روستای دهبرآفتاب
سادات میر که اکنون در روستای دهبرآفتاب ساکن اند از نوادگان آقامیر هستند که با ۲۳ نسل به امام سجّاد منتسب می‌شوند و بنا به قولی آقا میر معاصر امیر تیمور گورکانی بوده و ماجرایی را از برخورد این دو نقل می‌کنند که اگر چه بیشتر به افسانه شباهت دارد اما حاکی از کرامات آقا میر است .
زبان رسمی مردم این روستا زبان فارسی است. ولی مردم به گویش لری بویراحمدی با یکدیگر تکلّم می‌کنند که آمیختگی زیادی با زبان فارسی دارد و هر فرد خارجی با کمی دقّت می تواند از مضمون صحبت و کلمات آگاهی یابد.
مذهب
مردم این روستا همگی مسلمان و شیعه اثنی عشری هستند. مذهب عمیقاً در بین آنان نفوذ دارد. مذهب در بین اهالی روستای دهبرآفتاب به دلایل متعددی از جمله:
– اینکه آنان از اولاد پیامبر هستند. جد بزرگ آنان(آقامیر) با ۲۳ پشت به حضرت زین العابدین می رسد.
– وجود میرفتاح جد آنان بعنوان یک شخصیت بر جسته مذهبی و عرفانی که نه تنها مردم این روستا که مردم دیگر نقاط استان برای او احترام زیادی قائل اند و به او اعتقاد راسخ دارند.
– وجود شخصیتهای علمی و مذهبی همچون میرزینال حسینی و سیّد محمّد لطیف حسینی که تحصیل کرده حوزه های علمیه اصفهان بودند.
– انتظاراتی که مردم دیگر نقاط بعنوان سادات از مردم این روستا داشتند باعث گردیده که مذهب در بین آنان از نفوذی قابل توجه برخوردار باشد.
مذهب
مردم این روستا همگی مسلمان و شیعه اثنی عشری هستند. مذهب عمیقاً در بین آنان نفوذ دارد. مذهب در بین اهالی روستای دهبرآفتاب به دلایل متعددی از جمله:
– اینکه آنان از اولاد پیامبر هستند. جد بزرگ آنان(آقامیر) با ۲۳ پشت به حضرت زین العابدین می رسد.
– وجود میرفتاح جد آنان بعنوان یک شخصیت بر جسته مذهبی و عرفانی که نه تنها مردم این روستا که مردم دیگر نقاط استان برای او احترام زیادی قائل اند و به او اعتقاد راسخ دارند.
– وجود شخصیتهای علمی و مذهبی همچون میرزینال حسینی و سیّد محمّد لطیف حسینی که تحصیل کرده حوزه های علمیه اصفهان بودند.
– انتظاراتی که مردم دیگر نقاط بعنوان سادات از مردم این روستا داشتند باعث گردیده که مذهب در بین آنان از نفوذی قابل توجه برخوردار باشد.
مسجد: تا قبل ازمتمرکز شدن روستائیان در مکان فعلی بعلّت پراکنده بودن منازل، لزوم احداث مسجد به نظر نمی آمد. ولی با احداث اولین منازل در روستای دهبرآفتاب در کنار خود به احداث مسجد پرداختند. با رشد جمعیت وکوچک بودن مسجد اول به احداث یک ساختمان جدید پرداختند که ساخت آن در محل بنای قدیمی از سال ۷۴ آغاز گردیده است و مردم کلیه مراسمات مذهبی خویش را در این مکان برگزار می‌کردند ولی بدلیل تقدسی که برای آن قائل بودند و مسجد را صرفاً محلی برای عبادت می دانستند جهت برگزاری مراسم عزاداری دهه ی محرم و گردهمائی های افراد روستا در مواقع لازم وجود مکانی دیگر لازم بنظر می رسید که به احداث یک حسینیه با زیر بنای ۵۰۰ متر پرداختند که هزینه آن از طرف اهالی روستا پرداخت گردید و اکنون کلیه مراسم مذهبی در این حسینیه بر پا می‌شود.
چگونگی رفت و آمد مردم به مسجد و شرکت در مراسم مذهبی:
افرادیکه منازل آنان در نزدیکی مسجد باشد نمازهای خود را در مسجد برگزار می‌کنند. در شبهای ماه محرم همه مردم در حسینیه و مسجد روستا گرد هم می آیند و به عزاداری می پردازند. همچنین در شبهای ماه مبارک رمضان که یک روحانی از طرف حوزه علمیه قم به این روستا وارد می‌شود. به برگزاری کلاسهای قرآن و آموزش احکام برای اقشار مختلف روستا می پردازند. علاوه بر اینها وقتی فردی از روستا از دنیا برود کلیه مراسم فاتحه خوانی و ختم آنرا در حسینیه برگزار می‌کنند و حسینیه از دو قسمت که بوسیله پرده ای از یکدیگر جدا می‌شود. در یک طرف زنان و در طرف دیگر مردان می نشینند.
احساسات مذهبی مردم در فشرهای مختلف:
احساسات مذهبی در بین همه مردم یکسان نیست. میتوانیم بنویسیم مسن ترین افراد سنتی ترین افرادند و تعصبات غلیظی نسبت به دین و مذهب دارند و کمتر موردیست از افراد مسن که نسبت به مذهب بی توجه و یا کم توجه باشد. در میان سالمندان افراد بسیاری وجود دارد که حافظ ادعیه و اوراد دینی هستند و در اوقات فراغت خویش به قرائت قرآن و دعاها مشغول می گردند. این گونه حالات و رفتارها در سنین پائین تر کمتر دیده می‌شود. مسن ترها چون تقلیدی محض اند اعتقاد آنان نیز سخت تر است. ولی در قشرهای میان سالان و افرادی که با آگاهی دوران انقلاب را درک کرده اند بینش آنان نسبت به مذهب روشنتر است و درک عمیقتری از مذهب را در ذهن دارند. اعتقادات مذهبی در میان نوجوانان و تا حدودی جوانان کمرنگ تر بوده و اعتقادات مذهبی آنان کمتر از میانسالان و سالمندان و حتی تعداد زیادی از جوانان است. ولی کمتر فردی ست در روستای دهبرآفتاب که درماه رمضان روزه نگیرد یا در عزاداریهای ماه محرم شرکت نکند.
روابط متقابل مردم و رهبران مذهبی
افراد و رهبران مذهبی دارای احترام زیادی در نزد مردم روستای دهبرآفتاب هستند و حرفهای آنان را سرمشق خویش می دانند و در مسائل مورد اختلاف حرف آنان مطاع است و همیشه افرادی که مورد مشورت قرار می گیرند افرادی اند که از نظر مذهبی دارای وجهه باشند. با اینکه مدت مدیدی از فوت مرحوم میر فتاح می گذرد ولی همچنان یاد او در اذهان باقی ست. همچنین سایر افراد مذهبی که در روستا بوده اند مود احترام زیادی بوده اند. در سال ۱۳۵۶ از روحانیون مورد تعقیب ساواک بودند که به این روستا آورده شدند و تا مدت مدیدی با لباس مبدل در این روستا زندگی می‌کرده اند و هرگاه که خطری احساس می شد آنانرا در مزارع پنهان می‌کردند، تا آنکه اوضاع آسانتر شد. این واقعه بیانگر نگرش افراد روستا نسبت به مذهب و افراد روحانی و مذهبی داشت.
تأثیر مذهب در زندگی مردم روستا
همانطور که قبلاً گفته شد روستای دهبرآفتاب نیز مانند اکثر نقاط روستایی ایران یک محیط سنتی است. یعنی دارای مردمی است سنّتگرا که در برابر تغییرات مقاومند و پایبندی آنان به آداب و رسوم و آئین گذشتگان راسخ است و با توجه به زمینه های تاریخی وجود مذهب در بین اهالی این روستا، مذهب در تمامی جنبه های زندگی آنان وارد شده است و در کوچکترین رفتارهای آنان می توان نفوذ مذهب را مشاهده کرد و در تمامی منازل می توان نشانه ای از مذهب را یافت که بیانگر تأثیر مذهب در زندگی آنان است. در زمان معاشرت با دیگران حفظ و رعایت آداب معاشرت، حقوق همسایگی، در حل اختلافات، در آداب طعام، در معاملات، در دادن خمس و زکات، در صدقه دادن، در درمان و معالجه بیماریها و توسّل جستن به دعا، در ازدواج و شاید بتوان گفت مهمترین نشانه نفوذ مذهب در بین روستائیان دهبرآفتاب تعداد شهدا، جانبازان و رزمندگانی است که در زمان جنگ هشت ساله در جبهه های جنگ حضور داشتند و می توان گفت آن اندازه که اینان از مذهب متأثر بوده اند از هیچ عامل دیگری تأثیر پذیر نبوده اند و در کاوش زندگی هر یک از این شهدا و رزمندگان می بینیم که آنان پرورش یافته دین و مکتب اند و این امر را در وصیت نامه و خاطراتی که از آنان نقل می‌شود می توان دریافت.