روابط میان خانواده ها ، خویشاوندان و همسایگان و…

وابط میان خانواده ها ، خویشاوندان و همسایگان و…

      روستای ده برآفتاب همانند سایر نقاط روستایی ایران موقعیتی سنتّی دارد که در جوامع سنتّی هر کس استقلال اقتصادی نسبی خویش را دارا میباشد. در این گونه جوامع خانواده یک واحد تولید و مصرف بوده و هرکس قادر است نیازهای خویش را تامین نماید. در روستای ده برآفتاب روابط میان افراد بیشتر از آنکه مبتنی بر رفع نیازها و یا تقسیم کار باشد بر عواطف و احساسات مبتنی ست و هنوز رنگ و بویی از تعصّبات را به خود دارد. آنان در شادیها و غمهای یکدیگر شریکند.
  

روابط میان خانواده ها ، خویشاوندان و همسایگان و…

      روستای ده برآفتاب همانند سایر نقاط روستایی ایران موقعیتی سنتّی دارد که در جوامع سنتّی هر کس استقلال اقتصادی نسبی خویش را دارا میباشد. در این گونه جوامع خانواده یک واحد تولید و مصرف بوده و هرکس قادر است نیازهای خویش را تامین نماید. در روستای ده برآفتاب روابط میان افراد بیشتر از آنکه مبتنی بر رفع نیازها و یا تقسیم کار باشد بر عواطف و احساسات مبتنی ست و هنوز رنگ و بویی از تعصّبات را به خود دارد. آنان در شادیها و غمهای یکدیگر شریکند. در هنگام بروز حوادث و مشکلات به یاری یکدیگر می شتابند. در زمان فوت یکی از افراد روستا تمامی افراد روستا احساس همدلی و همدردی خویش را با حضور در زمان دفن بر سرمزار او و همنشینی با خانواده عزادار تا مدّت مدیدی نشان می دهند. در هنگام شادی ها و عروسی ها نیز در کنار یکدیگرند و احساس تعلّق خویش را به یکدیگر با دعوت افراد بزرگ خانواه ها و در صورتی که از بستگان نزدیک باشد با دعوت از خانواده ایشان در شادی هایشان ابراز می دارند. در این روستا اختلافاتی که به نزاع کشیده شود به ندرت اتّفاق می افتد ولی گاهی چنین حوادثی رخ می دهد که در این صورت افرادی که عقلشان مرکب احساسشان است برای کمک به فردی که با او نسبت نزدیکی دارند جهت سرکوبی طرف مقابل می شتابند . این افراد آتش خصومت را شعله ورتر می کنند . اما در اینگونه حوادث کمتر اتّفاق می افتد که یک طرف پیروز شود . چرا که افرادی پخته و با نفوذ وجود دارند که جدای از تعّصبات جهت رفع خصومتها اقدام می کنند و کمتر موردی از اختلافات است که در دورن روستا حل نشود . در مورد رابطه همایسگی احترام زیادی برای یکدیگر قائلند و گاهی همسایه را از برادر به خود نزدیکتر می دانند. چرا که در هنگام بروز حوادث و یا مشکلات اولّین کسیکه به کمک طلبیده میشود و به یاری فرد می شتابد همسایه است . در هنگام خوشی ها و ناخوشی ها همسایه ها نقشی فعّال دارند . در زمان عروسی ها و یا دیگر مراسم همسایه ها اتاقهای خود و یا وسایل مورد نیاز را در اختیار یکدیگر قرار می دهند و خود نیز به کمک آنان می شتابند که در اینگونه موارد زنان نقش فعالتری نسبت به مردان دارند و بیشترین موردی که وجود دارد پختن نان است که در منازل توسط زنان تهیه میشود و زنان و دختران همسایه به کمک او می شتابند . در زمان درو کردن محصولات و کمباین کردن آنها مردان فامیل دسته جمعی به کمک یکدیگر می روند تا تمام محصولات جمع آوری شود .

 ازدواج

تعریف

      ازدواج عملی است که پیوند بین دو جنس مخالف را بر پایه روابط پایای جنسی موجب میشود . در تعریف ازدواج روابط جسمانی بین دو انسان از دو جنس مخاف به خودی خود کافی به نظر نمی رسد چه ازدواج مستلزم انعقاد قراردادی اجتماعی است که مشروعیت روابط جسمانی را موجب میشود. [۱]

      با توجّه به ورود فرهنگ به حریم زوجیت میتوان گفت ازدواج به تمام معنی یک پدیده اجتماعی است.علی الخصوص که تحت نظارت دقیق و در مواردی نگران جامعه صورت می پذیرد. وجود قواعد سخت و دقیق ناظر بر ازدواج در طول تاریخ گواه همین مدعاست. ممنوعیت ها: به معنای قوانین خاصی که در راه گزینش همسر وضع میشوند و مانع تحقق ازدواج بین افرادی ویژه می گردند. پیدایی دو صورت از زوجیت  

(برون  همسری[۲] و درون همسری[۳] )در نتیجه تمهید این قوانین صورت پذیر است . آنچه موجب پیدایی هر دو صورت فوق الذکر را پدید می آورد قاعده جهانی زوجیت است . با نام ممنوعیت ازدواج به محارم[۴]و به معنای منع زوجیت با آنانی است که از جانب جامعه حرام تلقی میشود.  [۵]

انواع ازدواج از نظر زمان ( دائم – موقت )

  در روستای ده برآفتاب ازدواجها تنها بصورت دائم اتفاق می افتد و تاکنون موردی از ازدواج موقت صورت نگرفته است و اصولاً نگاه مردم ده برآفتاب به ازدواج موقت نگاه خوشایندی نیست .

درون همسری وبرون همسری

ازدواجهای درون همسری و برون همسری هر دو وجود دارند. قبلاً ازدواجها بیشتر به صورت درون گروهی بوده و به ندرت از محدوده روستا فراتر می رفته است ولی اکنون به دلیل بیشتر شدن ارتباطات ازدواجهایی با سایر نقاط (( روستاهای اطراف و دیگر شهرها و استانهای کشور )) صورت گرفته است .

ازدواجهایی که درون گروهی بوده اند بیشتر فامیلی بوده و ازدواج دختر عمو – پسر عمو بوده است .

 ازنظرتعددزوجات

در روستای ده برآفتاب تک زنی بیشتر از چند زنی معمول است ولی دو زنی نیز در مواردی دیده میشود و قبلاً مواردی وجود داشته که یک مرد تا چهار زن اختیار نموده است .

نوعی از ازدواج نیز وجود دارد که فردی با همسر برادر فوت شده اش ( بیوه برادرش ) ازدواج می کند [۶]و این بیشتر در صورتی است که از برادر فرد فرزندانی وجود داشته باشد .

انتخاب همسر

در بسیاری از جوامع، انتخاب همسر تحت مقررات و نظارت قواعد درون همسرگزینی و برون همسرگزینی قرار دارد. قاعده درون همسری حکم می کند که فرد ازدواج کننده باید در داخل گروه معینی که به آن تعلّق دارد ازدواج کند و قاعده برون همسری ازدواج را در بیرون از دایره گروه خاصی که فرد بدان تعلّق دارد تجویز می کند.

درایران مانند دیگر جوامع اسلامی ازدواج با خویشان نزدیک ممنوع است. در بعضی ادیان مانند مسیحیت، این دایره وسیعتر است و شامل ممنوعیت ازدواج عمو زاده ها و عمه زاده ها نیز میشود . همسرگزینی با دو روش و شیوه مختلف انجام میشود . روش اوّل آنکه در آن انتخاب معمولاً براساس عشق و علاقه استوار است. انتخاب آزادانه دوطرف اهمیت دارد. در روش دوّم انتخاب در اختیار خانواده هاست و والدین در مورد همسر گزینی  فرزند انشان تصمیم می گیرند.

 در روستای ده برآفتاب همانند اکثر نقاط ایران برای دختر انتخاب شدن و برای پسر انتخاب کردن او و خانواده اش مهمترین بخش در انتخاب همسر است. یعنی اینکه دختر منتظر می ماند تا فردی یا خانواده ای او را مورد پسند قرار دهند و به خواستگاری او بروند و حتّی نقش او در پذیرش یا عدم پذیرش مردی که در آینده همسر او خواهد بود نقشی ضعیف و در بعضی موارد هیچ گونه نقشی ندارد ولی این جایگاه برای پسران وجود دارد که در صورت عدم تمایل به ازدواج با فردی که از جانب خانواده پیشنهاد گردیده با آن مخالفت نماید ولی ذکر این نکته لازم است که با وسیعتر شدن دامنه اطلاعات و آگاهی های مردم و شناختی هر چند ضعیف نسبت به حقوق زنان، اکنون آزادی بیشتری برای ازدواج زنان نسبت به زمانهای قبل در نظر گرفته می شود. بطور کلّی در دو حالت انتخاب همسر صورت می گیرد.

اوّل آنکه پسری دختر مورد علاقه اش را به خانواده خود معرفی می کند و در صورت صلاحدید والدین و افراد بزرگ خانواده و گاهی بزرگان فامیل، دختر مورد نظر مورد مشاهده و مطالعه قرار می گیرد که این کار توسط زنان صورت می گیرد و در صورت انتخاب آن با کنایه از خانواده دختر جهت انجام مراسم خواستگاری اجازه   می گیرند و خانواده دختر در صورت تمایل رضایت خود را اعلام می کنند و در مواردی جواب را به زمان دیگری موکول می کنند. که در این فرصت خانواده دختر نیز با دیگر افراد خانواده و فامیل مشورت می کنند و دختر را نیز در جریان قرار می دهند که غالباً نظر خود را نظر والدین میداند و در صورتیکه عدم رضایت از طرف دختر شدید باشد با حربه قوی و مؤثر و عمومی زنان مثلاً اظهار خودکشی سدی در مقابل دیگران ایجاد میکند و در صورتیکه خانواده اصرار به ازواج دو نفر داشته باشند با استفاده از زبان نرم و گاهی با کتک کاری او را راضی می نمایند و اگر اینها مؤثر واقع نشد آنان نیز با عذر خواهی از خانواده پسر عدم رضایت خود را از ازدواج اعلام میدارند و در صورت مثبت بودن نظر خانواده زمانی را با توافق خانواده پسر جهت انجام خواستگاری تعیین می کنند. در روز خواستگاری که به ( کدخدا کشونی ) معروف است پدر و مادر و گاهی چند نفراز ریش سفیدان فامیل پسر به خانه دختر میروند و ساعت یا انگشتری را به دختر که معنی نشان کردن آن دختر است می دهند تا کسی دیگر به فکر خواستگاری از او نیفتد. در روز برگزاری خواستگاری زمان عقد و عروسی تعیین میگردد و غالباً صیغه محرمیّت جهت رفع موانع شرعی در ارتباط بین دختر و پسر در زمان نامزدی نیز در روز خواستگاری خوانده می شودکه از این روز ارتباطات بیشتر می شود. ( پسر و دختر در اوایل به دلیل شرم و حیا کمتر همدیگر را ملاقات می کنند) معمولاً پسر به خانواده نامزد خود می رود که در اوایل به همراهی یکی از افراد بزرگ خانواده خود ( بدلیل کمرویی ) به خانه دختر می رود و کم کم رفت و آمد عادی می گردد و ارتباط دختر و پسر در حضور خانواده دختر صورت می گیرد و این ارتباطات کم و بیش ادامه پیدا می کند تا زمان عقد که در روز عقد مقادیر مهریه و شیربها تعیین می  گردد( قبلاً بوسیله پول و بزومیش و گاو تعیین می شد ولی اکنون از سکّه و پول جهت تعیین مهریه و شیربها استفاده میشود. ) قبل از برگزاری مراسم عقد مبلغی پول به توافق طرفین جهت خرید لوازم خانگی که آن هم از طرف خانواده دختر تعیین شده به خانواده دختر پرداخت می گردد و خانواده دختر نیز مقداری لوازم آشپزی و لوازم پخت نان و تعدادی بالش را به همراه جهیزیه خریداری شده به خانواده داماد می فرستند و مادر عروس مقداری البسه برای افراد خانواده داماد و مادر داماد برای افراد خانواده عروس رد و بدل می کنند. زمان انجام مراسم عروسی افراد هر دو خانواده از افراد مورد نظر (دوستان اقوام و آشنایان ) دعوت می کنند. افرادی که کارتهای دعوت را می رسانند مبلغی توسط مدعوین به عنوان ( پای رنجون ) به مقدار توان فرد مدعو به آنان داده می شود. بعد از پذیرایی از میهمانان عروس و داماد به همراه اقوام داماد به خانه داماد می روند.

بعدازسه روز که از مراسم عروسی گذشت خانواده عروس،دخترخود را دعوت می کنندکه اصطلاحاً     (واطلبونی، vatalaboni) گفته می شود. و عروس دو تا سه روز در منزل پدر خود می ماند و بعد از گذشت این مدّت چند تن از زنان فامیل پسر جهت بازگرداندن عروس به خانه خود به منزل پدر عروس می روند و پدر عروس نیز در یک وعده ناهار یا شام همسایه های خود را دعوت می کند و به این ترتیب عروس را به منزل داماد بر می گردانند. میزان گستردگی و هزینه ای که صرف ازدواج می شود بستگی به مقدار توان مالی طرفین دارد. همچنین اگر دختر و پسر از اقوام نزدیک هم باشند عروسی ساده تر برگزار می شود. میهمانانی که دعوت
 می شوند هر یک بعد از صرف غذا مبلغی پول را به یکی از طرفین که از جانب او دعوت شده پرداخت می کنند.

[۱] – ساروخانی- باقر، جامعه شناسی خانواده، ص ۲۳

[۲]– exogamy

[۳]– endogamy

[۴]– incest

[۵] – ساروخانی- باقر، جامعه شناسی خانواده، ص ۲۸ تا ۲۹

[۶]– در جامعه شناسی خانواده و ازدواج ، این نوع ازدواج لویرا levirate ، نامگذاری شده است ( روک جامعه شناسی خانواده ، باقر ساروخانی،ص۳۴)